«Historia Roderici» o «Gesta Roderici Campidocti»

La Historia Roderici o Gesta Roderici Campidocti es una crónica biográfica de Rodrigo Díaz de Vivar escrita en latín a finales del siglo XII. La obra es la biografía más antigua del Cid y constituye la base del conocimiento actual sobre su figura; se considera la fuente principal de los hechos. Se cuestiona si la obra pudo haber sido fuente del Cantar de mio Cid, aunque ambas obras parecen haber tenido en cuenta tradiciones orales comunes.

Es una de las obras culminantes del género de las crónicas en latín en la península ibérica, justo en el momento en el que las crónicas romances empiezan a dar sus primeros pasos. El latín utilizado carece de alusiones eruditas clásicas y ofrece un relato casi homogéneo de la vida del Cid, que se centra sobre todo en la etapa de madurez del personaje.

Aquí iremos traduciendo directamente el texto latino, a la vez que vamos comentando rasgos característicos del latín de la obra, bastante correcto en general, pero que, como latín medieval que es, muestra diferencias gráficas, morfosintácticas y léxicas respecto al latín clásico al que solemos estar más acostumbrados.

Para saber más: en general, Wikipedia; edición del texto latino de Bonilla y San Martín (1911); estudio lingüístico de Raúl Manchón; traducción al español de Emma Falque; sobre mi edición.

1

Quoniam rerum temporalium gesta, inmensa annorum volubilitate praetereuntia, nisi sub notificationis speculo denotentur, oblivioni proculdubio traduntur, idcirco et Roderici Didaci nobilissimi ac bellatoris viri prosapiam, et bella ab eodem viriliter peracta, sub scripti luce contineri atque haberi decrevimus.

2

Stirpis ergo eius origo haec esse videtur: Flaynus autem Calvus multus genuit filios; de eorum numero fuit Fredinandus Flaynec et Bermudus Flaynec. Bermudus autem Flaynec genuit Rodericum Bermudez; Flaynus autem Fernandez genuit Nunnum Flaynec; Rodericus autem Vermudez genuit Fredinandum Roderici; Fredinandus autem Roderici genuit Petrum Fredinandez, et una filiam, nomine Eylo; Nunnus autem Flaynez accepit istam Eylo in uxorem et genuit ex ea Flaynum Nunez; Flaynus autem genuit Didacum Flaynez; Didacus autem Flaynez genuit Rodericum Didaci Campi doctum ex filia Roderici Albari, qui fuit frater Nunni Albari, qui tenuit castrum Amaye et plurimas alias regionum provintias. Rodericus autem Alvarez tenuit castrum Lune et provintias de Monte Moggon et Muratellum et Cellorigo et Corel et multas villas in planitia; uxor autem eius fuit domna Teresia, soror Nunnioni Flaynez de Relias. Didacus autem Flaynez, pater Roderici Didaci Campi docti, magna et robusta virtute tulit navarris castrum qui dicitur Obernia, et Ulber et Illam Petram; pugnavit autem cum supradictis navarris in campo et devicit eos; habito super eos itaque semel triumpho, nunquam ulterius contra eum potuerunt prevalere. Eo autem mortuo, Rodericus Didaci eiusdem filius successit in paternalis iuris sorte.

3

Hunc autem Rodericum Didaci Santius, rex tocius Castelle et dominator Hyspanie, diligenter nutrivit et cingulum militie eidem cinxit. Quandoquidem Sanctius rex ad Cesaraugustam perrexit et cum rege Ranimiro aragonensi in Grados pugnavit, ibique eum devicit atque occidit, tunc Rodericum Didaci Sanctius rex secum duxit, illumque in exercitu suo et in suo triumpho praesentem habuit; post habitum vero huiusmodi triumphum, Sanctius rex reversus est ad Castellam. Rex autem Sanctius adeo diligebat Rodericum Didaci multa dilectione et nimio amore, quod constituit eum principem super omnem militiam suam. Rodericus igitur crevit et factus est vir bellator fortissimus et campi doctus in aula regis Sanctii. In omnibus autem bellis que Sanctius rex fecit cum Aldefonso rege in Plantata et in Vulpegera, et devicit eum, tunc Rodericus Didaci tenuit regale signum regis Sanctii, et prevaluit et melioravit se in omnibus militibus regis exercitus. Cum vero rex Sanctius Zemoram obsederit, tunc fortune casu Rodericus Didaci solus pugnavit cum XV militibus ex adversa parte contra eum pugnantibus: VII autem ex his erant loricati, quorum unum interfecit, duos vero vulneravit et in terram prostravit, omnesque alios robusto(s) animo fugavit. Postea namque pugnavit cum Eximino Garcez, uno de melioribus Pampilonis, et devicit eum. Pugnavit quoque pari sorte cum quodam sarraceno in Medina Celim, quem non solum devicit, sed etiam interfecit.

4

Igitur post mortem domini sui regis Sanctii, qui eum nutrivit et eum valde dilexit, rex Aldefonsus honorifice eum pro vasallo recepit atque eum nimio reverentie amore apud se habuit. Dominam Eximinam nepotem suam, Didaci comitis Ovetensis filiam, ei in uxorem dedit, ex qua genuit filios et filias.

Interea namque rex Aldefonsus nuntium eum pro paria sua ad regem Sibille et ad regem Cordube misit. Tunc vero Almuctamit rex Sibille et Almudafar rex Granate erant. Garsias Ordonii et Fortunius Sanctii, gener Garsie regis Pampilonensis, et Lupus Sanctii, frater Fortunii Saggez, et Didacus Petriz, unus ex maioribus Castelle, unusquisque istorum cum sua militia venerunt pugnaturi contra regem Sibille. Cum autem Rodericus Didaci et venerit ad Almutamiz, statim revelatum est ei, regem Granate cum auxilio christianorum venire super Almutamiz et super regnum suum. Tunc misit litteras ad regem Granate et ad christianos qui cum eo erant, quod amore domini sui regis Aldefonsi contra regem Sibille non venirent, nec regnum eius intrarent. Ipsi autem in multitudine sui exercitus confidentes, preces eius non solum audire noluerunt, sed etiam eos omnino spreverunt. Venerunt itaque depredantes omnem terram illam usque ad castrum quod dicitur Capra. Quod autem Rodericus Didaci audiens, et veritate certa cognoscens, eis statim cum exercitu suo obviam exiit, ibique cum eisdem bellum crudele conmisit; quod utique bellum inter se permixtum duravit ab hora diei tercia usque ad sextam. Facta est autem ibi maxima strages et interfectio exercitus regis Granate tam sarracenorum quam christianorum, donec omnes devicti ac confusi fugierunt a facie Roderici Didaci. Captus est igitur in eodem bello comes Garsias Ordonii, et Lupus Sanctii, et Didacus Petri, et alii quamplures illorum milites. Habito itaque triumpho, Rodericus Didaci tenuit eos captos tribus diebus; tandem abstulit eis tentoria et omnia eorum spolia, et sic permisit eos absolute abire. Ipse vero cum victoria reversus est ad Sibillam. Almutamiz autem dedit ei tributa domini regis Aldefonsi, et addidit super tributa munera et multa dona que suo regi detulit. Acceptis igitur supradictis donis et tributis, et firmata pace inter Almutamiz et regem Aldefonsum, reversus est honorifice ad Castellam et ad dominum suum regem Aldefonsum. Pro huiusmodi triumpho ac victoria a Deo sibi collata, quam plures tam propinqui quam extranei, causa(m) invidie, de falsis et non veris rebus illum apud regem accusaverunt.

5

Reverso autem cum supradicto honore ad Castellam Roderico, rex Aldefonsus ad sarracenorum terram sibi rebellem cum exercitu suo statim perrexit, ut eam debellaret et regnum suum amplificaret et pacificaret. Rodericus autem tunc temporis in Castella remansit infirmus. Sarraceni vero interea venerunt et irruerunt in quendam castrum (qui) [quod] dicitur Gormaz, ubi paucam predam acceperunt.

Cum autem hoc audiret Rodericus, nimia motus ira et tristicia ait: «Persequar latrunculos illos, et forsitan eos comprehendam». Congregato itaque exercitu suo et cunctis militibus suis armis bene munitis, in partes Toleti depredans et devastans terram sarracenorum, inter viros et mulieres numero VII milia, omnesque substantias et divitias eis viriliter abstulit secumque in domum suam attulit. Ut autem rex Aldefonsus et maiores sue curie hoc factum Roderici audierunt, dure et moleste acceperunt, et huiusmodi causam sibi obicientes sibique curiales invidentes, regi unanimiter dixerunt: «Domine rex, celsitudo vestra proculdubio sciat, quod Rodericus hac de causa fecit hoc ut nos omnes simul in terra sarracenorum habitantes eamque depredantes a sarracenis interficeremur atque ibi moreremur». Huiusmodi prava et invida suggestione rex iniuste conmotus et iratus, eiecit eum de regno suo.

Histori(et)as de griegos y romanos

Lo más probable es que ames el latín, el griego, el mundo clásico en general...

Si te gustan los griegos y romanos, el mundo antiguo y las historias, historietas y anécdotas… tengo histori(et)as de griegos y romanos para ti.

Cada día recibirás un correo con una histori(et)a de griegos al principio y más tarde de romanos. Las lees en menos de cinco minutos.

¡Quiero histori(et)as!

Ille autem de regno Castelle exiens Barcinonam venit, amicis suis in tristicia relictis. Deinde vero ad Cesaraugustam venit, regnante in ea tunc Almuctadir, [qui] mortuus [fuit] in Cesaraugusta, regnumque autem eius divisum est inter duos eiusdem filios, Almuctaman videlicet et Alfagit. Almuctaman autem regnavit in Cesaraugusta, Alfagit vero frater eius in Denia. Iste vero Almuctaman multum diligebat Rodericum, et preposuit et exaltavit eum super regnum suum et super omnem terram suam, utens in omnibus consilio eius. Dirum autem et sevissimum malitie certamen exortum videtur inter Almuctaman et fratrem eius Alfagit, ita quod statuerunt locum et diem in quo debellarent inter se. Sanctius autem, rex aragonensis et pampilonensis, et comes Berengarius barcinonensis, erant in auxilio et in comitatu Alfagit. Cum Almuctaman vero erat Rodericus Diaz, qui serviebat ei fideliter, et custodiebat ac protegebat regnum suum et terram suam; quapropter Sanctius rex et comes Berengarius presertim invidebant ei erantque ei insidiantes. Ut ergo Sanctius rex audivit quod Rodericus Didaci ire volebat in Cesaraugustam, in Monteson, iuravit et dixit quod nullomodo auderet facere hoc. Ut autem Rodericus scivit iuramentum regis, animo conmotus, cum omni exercitu suo, coram oculis inimicorum suorum, videlicet tocius exercitus Alfagit, sua tentoria fixit, altera vero die coram Sanctio rege in Monteson intravit. Rex autem non est ausus ad eum venire. Interim vero habuerunt consilium inter Almuctaman et Rodericum, ut restaurarent et munirent castrum antiquum quod dicitur Almanara, quod autem statim factum est. Deinde adhuc malitie certamen inter Almuctaman et fratrem eius Alfagit iterum videtur exortum, usque ad bellum peragendum perductum. Alfagit autem convenit se cum comite Berengario et comite Cardaviense, et cum fratre comitis Urgelensis et cum potestatibus, videlicet Usason et Inpurdanensi et Rocionensi atque Carcassonensi, hab(ita)vitque cum eis consilium huiusmodi, quod omnes isti venirent pariter cum Alfagit et obsiderent supradictum castrum Almanara, quod statim ita factum est. Obsederunt itaque eum et multis diebus debellaverunt eum, donec eis qui erant in castrum deficit aqua. Rodericus autem tunc morabatur in castro quod dicitur Escarp, quod est inter duo flumina, scilicet Sigris et Scisma, quod ipsimet, prius omnibus suis civibus captis viriliter ceperat. Illo itaque ibi morante, misit nuntium ad Almuctaman, qui nuntiaret ei tribulationem et pressuram castri Almanare, et qui diceret ei quod omnes qui erant in supradicto castro videbantur fessi et multum defessi, et quasi in extremis positi. Iterum Rodericus commoto animo misit alteros legatos cum suis litteris ad Almuctaman, ut subveniret castro quem construxerat. Almuctaman autem statim venit ad Rodericum, et invenit eum in castro Tamariz. Inito ibi et habito inter se consilio, Almuctaman precipiebat Roderico ut dimicaret contra hostes qui obsidebant castrum Almanara. Cui ille respondit: «Melius est quod tu des ei censum suum et quiescat expugnare castrum, quam inire certamen cum eo, quia in maxima multitudine hominum venit». Hoc autem Almuctaman libenter concessit. Rodericus autem ad comites predictos et ad Alfagit statim nuntium misit, ut accepto suo censu a predicto castro discederent. Illi autem suis dictis adquiescere noluerunt, nec castro debellare desinierunt. Nuntius vero reversus ad Rodericum, retulit ei omnia que ab eis audierat. Rodericus autem conmoto animo iussit omnes milites suos armare et viriliter se ad bellum preparare. Perrexit itaque cum exercitu suo usque ad illum locum, in quo aspexerunt se mutuo comites scilicet et Alfagib et Rodericus Didaci. Magno autem impetu facto, belligerantes et vociferantes utriusque partis direxerunt acies suas et inierunt bellum; sed predicti comites simul cum Alfagib verterunt continuo terga, et devicti ac confusi fugierunt a facie Roderici. Occisa est quippe maxima pars eorum, pauci nempe evaserunt; omnia eorum spolia et substantia in iure et in manu Roderici remanserunt. Comitem autem Berengarium et milites suos secum duxit captos ad castrum Tamariz, ibique misit eos in manus de Almuctaman post habitam et factam victoriam; post V vero dies dimisit eos liberos abire in patriam suam. Rodericus autem Diaz pariter cum Almuctaman reversus est ad Cesaraugustam, ibique (reversus) [receptus] est a civibus illius civitatis cum summo honore et maxima veneratione.

Almuktaman vero exaltavit et sublimavit Rodericum in diebus suis super filium suum et super regnum suum et super omnem terram suam, ita ut ille videretur esse quasi dominator tocius regni sui; ditavitque eum nimis muneribus et innumerabilibus, et donis aurei et argentei multis.

6

Transactis ergo diebus multis, accidit ut quidam homo ignobilis, nomine Albofalac, qui tunc tenebat castrum Rote, quod est vicinum Cesarauguste, subtraxit se cum predicto castro a iure et de dominio Almuctaman regis, et rebellavit in eo pro nomine Adafir, qui fuit patruus Almuctaman, qui intrusus erat a fratre suo Almuctadir in predicto castro. Ob hac autem causa, predictus Adafir rogavit imperatorem Aldefonsum multis precibus ut auxiliaretur sibi. Quo audito, imperator Aldefonsus misit ad eum Ranimirum infantem et comitem Gundissalvum et alias quam plures potestates cum ingenit exercitu, ut subveniret ei. Illi autem venientes ad eum, cum eo inierunt consilium quod mitterent ad imperatorem, rogantes eum ut ipsemet veniret, quod ita factum est. Qui cum exercitu suo statim venit ad eos et mansit illuc paucis diebus.

Interea vero mortuus est Adefir. Albofalac autem rebellis castri Rote habuit consilium cum infante Ranimiro, quod traderent Rotam imperatori Aldefonso. Predictus vero Albolfalac illico ad imperatorem venit et locutus est cum eo verba pacifica in dolo, supplicans ei multis precibus ut veniret ad predictum castrum et intraret illum. Sed antequam imperator ad castrum accederet, permisit Albofalac principes imperatoris prius castrum intrarent, ipso autem prope stante; at ubi ingressi sunt, dolus et proditio Albofalac statim cognita videtur: milites autem et pedites qui custodiebant castrum, percusserunt principes imperatoris lapidibus et saxis, et multus de ellis nobilibus occiderunt. Imperator autem reversus est ad sua castra nimium tristis. Quo audito Rodericus, qui erat in Tutela, venit ad imperatore. Imperator autem recepit eum honorifice, et diligenter precepit ei ut sequeretur eum ad Castellam. Rodericus autem secutus est eum. Sed imperator adhuc tractavit in corde suo multa invidia et consilio maligno, ut eiiceret Rodericum de terra Sua. Rodericus autem hoc comperiens, noluit ire ad Castellam, sed discedens ab imperatore reversus est ad Cesaraugustam, quem Almuctaman rex diligenter ibidem recepit.

Más información: 45 días gratis de audiolibros

Post hec vero imperatori Aldefonso maximam victoriam concessit divina clementia, ita quod Toletum urbem Yspanie inclitam, diu impugnatam et expugnatam, VII videlicet annis, viriliter accepit, eamque in suo imperio cum suburbanis simul et terris suis subiugavit.

7

Interea Almuctaman rex iussit Roderico Diaz, ut pariter cum eo congregatis militibus suis terram aragonensem intraret depredandum, quod ita factum est. Terram itaque aragonensem depredati sunt et expoliaverunt eam divitiis suis, et habitatoribus terre quam plures captivos secum duxerunt. Post V vero dies cum victoria reversi sunt ad castrum Monteson. Sanctius autem rex aragonensis tunc temporis presens erat in terra sua et in regno suo, sed nullo modo ausus est ei resistere. Post hunc factum, Rodericus Diaz irruit in terram de Alfagib, fratris Almuctaman, et depredatus est eam. Multa quidem dampna et detrimenta ei intulit, maxime in montanis que dicta sunt Maurella, et in finibus eius; non enim reliquit in terra illa domum quam non destruxit, neque substantiam quam non abstulit. Debellavit igitur adversus castrum Maurella, et ascendit usque ad portam castri, et fecit ei maximum detrimentum. Inter hec rogavit eum Almuctaman per nuntium et per literas suas, ut rehedificaret castrum super Murelam, qui vocatur Alcala; quod statim illud rehedificavit et construxit, atque rebus sibi necessariis tam hominibus quam armis bene illud munivit.

Rex autem Alfagib, cum hoc audisset, ilico regem Sanctium aragonensem convenit, et de Roderico maximam querimoniam fecit. Statuerunt igitur ambo inter se, ut se adiuvarent et regna sua et terras suas de Roderico viriliter defenderent, et tandem in campo cum eo audacter dimicarent. Congregavit igitur uterque exercitum suum, et sua castra metati sunt ambo iuxta flumen Yberum; Rodericus autem prope erat eis.

Rex vero Sanctius statim ad Rodericum misit legatos, ut ab illo loco in quo stabat sine mora recederet ibique ulterius penitus non maneret; qui eius mandato et sermonibus atque suis monitis adquiescere nullatenus voluit; attamen ad legatos huiusmodi responsum dedit: «Si dominus meus rex pacifice per me vult transire, ego libenter ei serviam, non solum ei, verum etiam et omnibus suis hominibus; insuper autem, et si voluerit, dabo ei centum de meis militibus, qui serviant ei et sint socii sui itineris». Legati autem reversi ad regem retulerunt ei dicta Roderici. Ut autem Sanctius rex audivit, quia Rodericus adquiescere dictis eius noluit nec a loco in quo stabat recessit, motus ira infremuit, et una cum Alfagib usque fere ad castra Roderici celeri cursu pervenit. Rodericus autem videns hoc, iuravit eos omnino resistere et a facie eorum minime fugere, permansitque ibi fortiter constans. Sequenti vero die, Sanctius rex et Alfagib cum suis hominibus pariter se armaverunt suasque acies direxerunt contra illos. Inito itaque atque inserto certamine, diu inter se debellaverunt. Sanctius vero rex et Alfagib tandem versi sunt terga, et devicti ac confusi fugierunt a facie Roderici, qui persecutus est eos per multa itineris spatia et cepit ex eis quamplures: inter quos captos fuit videlicet episcopus Reymundus Dalmatii, et comes Sanctius Sanctii de Pampilona, et comes Nunnus de Portugale, et Gustedio Guntadiz, et Nunnus Suaris de Leone, et Anaya Suarii de Galletia, et Calvet, et Ennecus Suggiz de Montecluso, et Symon Garciaz de Boil, et Pepinus Acennariz, et Garsia Acenariz frater eius, et Flayn Petriz de Pampilonia, nepos comitis Sanctii, et Fortunius Garsie de Aragone, et Sanctius Garsie de Alcaraz, et Blasius Garsie maiordomus regis; inter quos fuit etiam Garsia Didaci de Castella. Exceptis vero istis cepit plus quam II milia, quos tandem dimisit ire liberos in terram suam. Hos quidem itaque debellando viriliter cepit, et omnia castra atque spolia eorum diripuit. His itaque peractis reversus est ad Cesaraugustam cum maxima victoria et cum infinita substantia, secum ducens illos nobilissimos supra nominatos captivos. Almuctaman vero et filii eius ac multitudo magna civitatis Cesarauguste tam virorum quam mulierum, cum ingenti leticia gaudentes et exultantes in eius victoria, processerunt ei obviam et occurrerunt ei obviam ad villam que dicitur Fontes, que est procul a civitate L.ª stadiis.

8

Moratus est itaque ibi Rodericus Didaci Cesaraugustam usque ad obitum Almuctaman. Quo mortuo, successit ei in regno filius eius Almuzahen, cum quo moratus est Rodericus in maximo honore et in maxima veneratione apud Cesaraugustam IX annis.

Quibus itaque expletis, rediit ad patriam suam Castellam, quem recepit honorifice et ylari vultu rex Aldefonsus. Mox dedit ei castrum qui dicitur Donnas cum habitatoribus suis, et castrum Gormaz et Ibia et Campos et Egunna et Berbesca et Langa, que est in extremis locis, cum omnibus suis alfozis et suis habitatoribus. Insuper autem talem dedit absolutionem et concessionem in suo regno, sigillo scriptam et confirmatam, quod omnem terram vel castella que ipsimet posset adquirere a sarracenis in terra sarracenorum, iure hereditario prorsus essent sua; non solum sua, verum etiam filiorum suorum et filiarum suarum et tocius sue generationis. Bella autem et oppiniones bellorum que fecit Rodericus cum militibus suis et sociis, non sunt omnia scripta in libro hoc.

In era M.ª CC.ª XX.ª VII.ª, eo tempore quo reges cum exercitu suo ab bellum faciendum vel ad terram sibi rebellem adquirendam procedere solebant, exivit rex Aldefonsus ab urbe Toleti et perrexit in expeditione cum suo exercitu. Rodericus vero Campi doctus tunc morabatur in Castella, suis militibus donans solidatam. Data itaque solidata et congregata multitudine sui exercitus, in Castella videlicet VII milia viris in totis armis, pervenit ad extremas partes, iuxta alveum qui dicitur Dorio, et transiens per medium alveum iussit figere tentoria sua in loco qui dicitur Fraxino. Progrediens autem inde cum exercitu suo, pervenit usque ad locum qui dicitur Calamoxa. Illic autem fixit tentoria sua, et celebravit ibi Pascha Pentecosten; ibique venerunt ad eum nuntii regis de Albarrazin, ut viderent se ambo pariter ad invicem. Visione itaque amborum pariter facta, rex de Albarrazin factus est tributarius regi Aldefonso, et sic in pace permansit.

Rodericus autem exiens inde, pervenit in partes Valentie. Castra vero sua metatus est in valle que dicitur Torrens, que est vicina Muro Vetulo. Eodem nimirum tempore comes barcinonensis, Berengarius nomine, cum omni suo exercitu iacebat super Valentiam et debellabat eam, faciebatque Cebollam et Liriam contra eam. Ut autem audivit comes Berengarius quod Rodericus Campi doctus contra illum se appropinquaverat, pavore nimio perterritus est; adversarii enim erant ambo ad invicem. Milites vero comitis Berengarii ceperunt tunc se glorificando multa maledicta et multas derisiones deridendo illum de Roderico dicere, et multis minis sibi captionem et carcerationem et mortem minari, quod postea supplere non potuerunt. Hoc autem dictum pervenit ad aures eius. Rodericus autem, timens dominum suum regem Aldefonsum, noluit pugnare cum comite, quia eius consanguineus erat. Comes autem Berengarius, pavore perterritus, reliquit in pace Valentiam, et celeri cursu pervenit ad Rechenna, deinde perrexit ad Cesaraugustam; tandem cum suis remeavit ad propriam terram. Rodericus autem morabatur in illo loco in quo fixerat tentoria sua, circumquaque debellando inimicos suos. Movens autem se inde, pervenit ad Valentiam, ibique metatus est castra sua. Rex Alcadir regnabat tunc in Valentiam, qui statim misit legatos suos cum maximis muneribus et donis innumerabilibus ad Rodericum, et factus est tributarius; hoc idem fecit et dux de Muro Vetulo. Postea surrexit inde Rodericus Campi doctus et introivit in montana de Alpont; debellavit itaque eam fortiter et devicit atque depredatus est eam, moratusque est ibi non paucis diebus. Egrediens itaque inde, metatus est castra sua in Richenna, ubi moratus est multis diebus.

9

👉 Iré transcribiendo poco a poco.

Mi edición

El texto que tienes en AcademiaLatin.com es una transcripción manual mía a partir de la edición de Bonilla y San Martín, a la que debes acudir (o a otra que pueda haber mejor o más actual) si estás trabajando en el texto para algo serio. Esta edición es, esencialmente, una transcripción de la ya mencionada, pero hay algunos cambios que no siguen más criterios que los que a mí me han parecido adecuados para la finalidad con los que se ofrece esta edición: trabajar sobre el texto latino.

De forma no exhaustiva, mis criterios (tampoco exhaustivos) son los siguientes:

• la v consonántica aparece como ‹v› (p. ej. ‹vir›, no ‹uir›)
• por contra, la ‹j› la cambio siempre por ‹i› (con más razón cuando es una i larga, como en ‹Sanctij› → ‹Sanctii›)
• conservo las reducciones de diptongos (p. ej. e por ae)
• suelo conservar las grafías no clásicas, especialmente cuando llevan a un comentario lingüístico (p. ej. ‹provintia› por ‹provincia›)
• elimino marcas como los puntos en los números romanos (p. ej. ‹.X.›) o la separación de páginas ( || ).
• no incluyo las notas, aparato crítico, etc.