«Julia», de Reed

Julia – A Latin Reading Book es una obra publicada por Maud Reed en 1924. Se cuenta la historia de Julia, una niña británica, pero acompañada de numerosos relatos mitológicos e históricos.

Empezando prácticamente desde cero, cada capítulo aumepronta un poco la dificultad y va añadiendo más vocabulario. Por lo general, la sintaxis es bastante fácil, ya que la idea es poder leer más que traducir. Sin embargo, sí que se usa un número considerable de palabras, que se irán añadiendo al pie de cada capítulo.

Usaremos la obra como material complementario al curso de latín desde cero. En cada módulo del curso iré indicando qué nuevos capítulos tenemos el nivel suficiente como para analizar y traducir (otra cosa es que podamos entender al vuelo incluso si no conocemos algún aspecto gramatical).

👉 Analizaremos sintácticamente, comentaremos y traduciremos cada uno de los capítulos, pero de forma más ligera que los textos de cada módulo del curso.

Primera declinación (sustantivos y adjetivos) y presente de indicativo activo

I: Iulia

Iulia puella parva est. Prope oram maritimam habitat. Britannia est Iuliae patria. Puellae Britannicae oram maritimam amant. Nautas quoque amant puellae Britannicae. Iulia est filia agricolae et casam parvam habitat. Sed Iulia oram maritimam et nautas amat. Nautae quoque Iuliam amant. Saepe prope oram maritimam Iulia ambulat. Nautarum filiae cum Iulia ambulant, et prope oram maritimam saltant. Multae rosae sunt prope Iuliae casam. Rosis aquam dat Iulia. Saepe Iulia rosas nautis dat. Agricola Iuliam non culpat sed laudat, quod rosas pulchras nautis dat. Rubrae et albae sunt rosae. Saepe Iulia ad nautarum casas rosas pulchras portat. Nautae puellam parvam laudant.

Vocabulario nuevo

II

Ad Iuliae casam pirata venit. Rubra est piratae tunica, splendidae sunt galea et hasta. Iulia prope casae portam stat et piratam spectat; piratae hastam et galeam et tunicam rubram amat et laudat. Pirata quoque Iuliam et casam et rosas laudat. «O Iulia», inquit, «pulchra es puella et pulchrae sunt rosae tuae. Navicula mea pulchra est. Alta est prora naviculae meae. In extrema navicula sto et naviculam guberno. Alba est navicula mea; nunc prope oram maritimam stat». Tum Iulia cum pirata ad oram maritimam ambulat et naviculam albam spectat. Iulia et pirata proram naviculae multis rosis ornant. Subito pirata puellam in naviculam iactat. Multae sunt lacrimae puellae, sed frustra: pirata in extrema navicula stat et naviculam gubernat.

Vocabulario nuevo

III

Agricola ad casam venit. Filia parva non est in casa. Tum agricola, «Iulia», exclamat, «filia mea, ubi es?». Iterum Iuliam vocat, sed frustra: nulla est puella. Cena non est in mensa parata, nec rosae in mensa sunt. Tum ad oram maritimam properat et procul naviculam albam spectat. Ad nautarum casas properat. Nautarum filiae perterritae, «Cum piratis», inquiunt, «est Iulia tua». Magna est ira agricolae. Galeam et hastam raptat. Nautae naviculam suam agricolae dant. Nautae quoque galeas et hastas raptant, et cum agricola ad piratarum naviculam properant. Tum agricola piratas vocat; «Ubi», inquit, «est filia mea?». Piratae, «Filia tua», inquiunt, «in navicula nostra est». Tum agricola pecuniam multam piratis dat. Piratae Iuliam ad agricolae naviculam portant.

Vocabulario nuevo

Segunda declinación (sustantivos y adjetivos)

IV

Laeta est Iulia quod iterum casam parvam cum agricola habitat. Sed Iulia puella duodecim annorum iam est. Itaque agricola filiae suae tabulas dat. Pecuniam quoque ludi magistro dat. Cotidie puella ad ludum per agros ambulat. Multi iuvenci in agris sunt, sed impavida est puella. Tabulas ad ludum Iulia portat. In tabulis litterae multae sunt. Ludi magister Iuliam laudat quod litteras bene cotidie recitat. In ludo multi pueri, multae puellae cum Iulia sunt. Magister ludum bene gubernat. Industriis pueris magister libros pulchros dat; pigros malosque pueros non laudat sed culpat. Magna est ira magistri quod pueri pigri litteras non bene recitant. Itaque pueri pigri in angulis stant. Multae sunt lacrimae puerorum malorum. Itaque pueri industrii sunt et litteras bene recitant. Iulia prandium ad ludum cotidie portat, quod longa est via. In agris prandium est Iuliae gratum.

Multas fabulas pueris et puellis magister benignus in ludo narrat; nunc de Britannia, nunc de longinquis terris fabulas narrat. Gratae pueris et puellis sunt fabulae. Nunc igitur in libro non solum Iuliae sed multis etiam pueris et puellis fabulas narro.

Vocabulario nuevo

V: Italia

Caeruleum est Italiae caelum. Itali caelum caeruleum amant. Britannis quoque caelum caeruleum gratum est, sed non saepe Britanniae caelum caeruleum est. Italiae agricolae olivas et vineas laudant, iuvencis albis agros arant. Placidi sunt oculi iuvencorum. Placidi et pulchri sunt iuvenci. Italiae agricolis grati sunt iuvenci. Britannici agricolae non iuvencis sed equis agros arant. Validi et pulchri sunt equi magni. In Italia clivi multi sunt. Itali in clivis parvis oppida aedificant. Oppidani oppida in clivis habitant. In campo vineae et olivae sunt; in clivis, oppida. Per campos viae Romanae sunt. Longae et rectae sunt viae Romanae. Oppidani olivas et uvas, agricolae pecuniam desiderant. Itaque oppidani pecuniam agricolis dant, et per vias Romanas agricolae olivas et uvas ad oppida in plaustris portant.

Vocabulario nuevo

Pretérito imperfecto de indicativo activo

VI: Roma

Olim Romani oppidum parvum habitabant. Nunc magna et splendida est Roma; magnae et latae sunt oppidi viae. In angulis viarum rosae sunt; Romani templis et monumentis vias ornant. Olim in Foro Romano templa multa et splendida erant. Cotidie viri Romani in Foro ambulabant. Albae erant togae virorum, sed rubrae et caeruleae et croceae erant pallae feminarum. Arae quoque in Foro erant. In aris Romani victimas multas deis Romanis mactabant. Non iam templa sunt in Foro Romano. Non iam mactant Romani victimas in aris, sed etiam nunc pulchrum est Forum Romanum. Multae sunt ruinae; rosae multae inter ruinas sunt. Inter ruinas et rosas lacertae parvae properant. Pulchrae et iucundae sunt lacertae. Cicadae quoque undique cantant. Lacertis et cicadis gratum est caelum caeruleum.

Vocabulario nuevo

Pretérito perfecto de indicativo activo

VII: Ceres et Persephone

Nunc unum Deum adorant et Itali et Britanni. Sed olim Romani multos deos, multas deas, adorabant. De deis Romanis fabulas narrabo. Ceres erat dea frumenti; in agris frumentum, in pratis herbam curabat. Flavum est frumentum; flavi erant deae capilli. Caerulea erat deae palla. Persephone erat filia deae. Ceres filiam caram vehementer amabat. In insula Sicilia Ceres cum filia habitabat. Olim Persephone in pratis errabat. Cum puella aliae puellae errabant, nam locus herbosus fuit gratus puellis laetis. In prato herboso puellae saltabant et cantabant. Multae rosae, multa lilia, in pratis erant. Lilia alba puellas delectabant. Sed Pluto, patruus puellae, deae filiam procul spectavit et statim puellam vehementer amavit. Subito equos caeruleos incitavit et per prata properavit, et puellam perterritam raptavit. Tum Persephone, «O Ceres», exclamat, «ubi es? Patruus meus filiam tuam ad Inferos portat».

Vocabulario nuevo

VIII

Ceres non in Sicilia erat, sed iam ad insulam properavit. Nusquam erat Persephone. Tum dea, irata et perterrita, passis capillis per terras errabat. Per clivos altos, per campos latos, per silvas et agros, per terras et caelum filiam vocabat. Frustra agricolas, frustra lunam et stellas rogabat: «Ubi est filia mea?». Sed neque agricolae neque luna neque stellae puellam deae monstraverunt. Non iam deae miserae gratum erat frumentum; non iam herba erat in pratis, neque uvae purpureae in vineis, neque poma in agris, quod dea irata neque herbam neque vineas neque poma curabat. Frustra iuvenci albi agros arabant. Non iam cibum in plaustris magnis ad oppida portabant.

Vocabulario nuevo

IX

Tandem Ceres prope parvam agricolae casam in saxo gelido sedebat. Dea maesta diu lacrimabat. Tum e casa puella parva ad deam venit. Puellae oculi pleni erant lacrimarum. «Puerum parvum», inquit, «habemus. In cunis aeger iacet. Lacrimamus, quod aeger est puer». Tum Ceres lacrimas suas tenuit, et cum puella ad casam properavit. Ibi Metanira filium aegrum in gremio tenebat. Filius Metanirae Triptolemus erat. Lacrimabant et agricola et Metanira et puella parva, quod non valebat puer. Tum Ceres puero osculum dedit, et, ecce!, statim valuit puer. Mirum et divinum est osculum deae. Laeti erant et agricola et Metanira et puella. Iam laetus et validus puer in cunis dormitabat. Tum Ceres Triptolemum in gremio suo tenuit. Dea cum tota familia cenam habuit; in mensa erant uvae purpureae et poma iucunda. Adhuc ignota erant Italis Graecisque et vinum et frumentum. Deae tamen flavae grata erat rustica cena. Post cenam in agricolae casa dea manebat et cotidie Triptolemum curabat.

Vocabulario nuevo

Futuro de indicativo activo

X

Iam luna et stellae in caelo fulgebant. Umbrae terras et pontum profundum celabant. Per terras viri et feminae animos somno laxabant. Sed somnus Metaniram non tenebat; furtim deam cum puero spectabat. Ceres prope pueri cunas stabat. Verba mira et divina cantabat. Tum puerum in gremio tenuit, et ad focum ambulavit. Ecce! Triptolemus in foco inter flammas iacebat; sed laetus erat puer; neque focum neque flammas timuit. Sed Metanira perterrita, «O fili mi», exclamavit, et ad focum properavit. Tum dea irata puerum e flammis raptavit et humi iactavit, et Metanirae, «O femina», inquit, «stulta et scelerata fuisti. Non deus erit Triptolemus, quod stultae feminae est filius. Sed in deae gremio iacuit; itaque vir magnus erit. Et ego et Persephone, filia mea, Triptolemum docebimus et curabimus. Agricolarum magister erit, nam frumentum et vinum agricolis monstrabit».

Vocabulario nuevo

XI

Tum Ceres ex agricolae casa ambulavit. Sed fleverunt familia et flevit Triptolemus, quod non iam in deae gremio dormitabat. Mane agricola viros et feminas loci convocavit, et deae dicta et facta narravit. Deinde viri et feminae saxa multa apportaverunt et templum magnum aedificaverunt. In templi aris victimas mactaverunt, et deam adoraverunt. Grata erant deae dona populi, et Ceres templum diu habitabat. Interea in aris aliorum deorum neque poma neque uvae neque rosae iacebant. Non iam herba in pratis, non iam poma in agris florebant, quod adhuc Ceres propter filiam flebat. Itaque Iuppiter deae, «Pluto», inquit, «filiam tuam habet. Persephone regina Inferorum est. Sed Mercurius ad regnum Inferorum properabit, et puellam ad templum tuum celeriter apportabit». Deinde Mercurius ad Inferos properavit. Persephone cum viro suo in lecto sedebat. Misera erat puella, quod adhuc deam caram desiderabat. Sed Mercurium videbat et laeta fuit. «Iterum», inquit, «deam caram videbo, iterum Ceres filiam suam habebit». Tum Pluto verbis benignis puellam oravit: «O Persephone, memoriae tuae gratus semper erit Pluto; iterum regina Inferorum eris. Nunc caeruleum est caelum, iucunda sunt prata, sed mox gelidum erit caelum, gelidi erunt et venti et agri. Tum iterum virum tuum et regnum Inferorum desiderabis. Vale, o cara regina».

Vocabulario nuevo

XII

Tum Persephone cum Mercurio e regno Inferorum properavit. Mercurius equos validos incitavit, et equi per clivos altos, per campos latos libenter properaverunt. Tandem Persephone templum deae flavae videbat. Puella laeta verbis laetis deam vocavit. Ceres magno gaudio e templo evolavit, et filiae carae oscula multa dabat. Subito per terras herba in pratis, uvae in vineis undique florebant, quod non iam flebant Ceres et Persephone. Ceteri quoque dei laeti erant, quod agricolae ad templa dona multa apportabant et in aris victimas mactabant.

Vocabulario nuevo

Tercera declinación

XIII: Romulus et Sabinae

Romulus erat Martis filius. Mars erat deus belli et armorum. Milites Romani Martem adorabant et in Martis aris victimas mactabant. Romulus igitur milites et arma vehementer amabat. Urbis Romae primus rex erat. Sed viri solum urbem habitabant; neque uxores neque sorores habebant. Itaque Romulus totum populum convocavit, et «o cives», inquit, «nullas feminas habemus, sed Sabini civitatem finitimam habitant. Sabini feminas multas et formosas habent. Sabinos igitur cum feminis ad ludos invitabimus, et virgines raptabimus». Romani igitur Sabinos ad ludos magnos invitaverunt. Pax erat inter Romanos et Sabinos. Itaque Sabini ad ludos Romanorum libenter properaverunt. Nec scuta nec gladios nec hastas apportaverunt. Cum Sabinis virgines multae et formosae properaverunt. Sabini ludos Romanorum spectaverunt. In mediis ludis Romani magna voce subito clamaverunt, et, ecce!, virgines Sabinas raptaverunt et ad casas portaverunt. Frustra matres lacrimaverunt, frustra viros in arma incitaverunt. Romani scuta et gladios et hastas habebant; Sabinis nec scuta nec gladii nec hastae fuerunt.

Vocabulario nuevo

XIV

Maesti igitur et irati Sabini ad terram Sabinam properaverunt. Per totam hiemem ibi manebant et arma diligenter parabant. Via est longa inter Romam et terram Sabinam. Sed tandem Sabini, iam armati, ante portas urbis Romae stabant. «O Romani», inquiunt, «pro filiabus nostris, pro sororibus nostris fortiter pugnabimus». Deinde Sabinae e casis Romanorum passis capillis evolaverunt; parvulos portaverunt et patribus fratribusque monstraverunt. Patres fratresque suos multis lacrimis oraverunt. «Nunc», inquiunt, «in casis Romanis laetae et placidae habitamus; liberos caros habemus et vehementer amamus; et Sabinos et Romanos amamus. Si Romani cum Sabinis pugnabunt, Romani Sabinos, Sabini Romanos necabunt. Tum Sabinae nec viros nec patres nec fratres habebunt. O patres, valete! Non iam Sabinae sed Romanae semper erimus filiae vestrae».

Vocabulario nuevo

XV: Mars Romulum in caelum vocat

In angulo Tiberis Campus Martius iacebat. In Campo Martio iuvenes Romani corpora diligenter exercebant. Ita firma et valida habebant corpora. Post ludos in flavis Tiberis undis natabant. Ita Tiberis corpora fessa recreabant. Hic forte Romulus civibus suis iura dabat; bonos cives laudabat; malos cives culpabat. Subito fulminis fragor populum perterruit; magni de caelo imbres viros feminasque fugaverunt. Romulus solum serenus impavidusque manebat; Martem patrem in caelo videbat. Tum Mars filium verbis benignis vocavit: «Satis», inquit, «in terris regnavisti; nunc in caelo et in stellis cum patre tuo ceterisque dis regnabis. Filium meum ad caelum portabo». Tum equos miros incitavit. Romulus cum patre ad stellas properavit.

Vocabulario nuevo

XVI

Caelum iterum serenum erat. Iam Romani in Campo Martio iterum ambulabant, sed regem nusquam videbant. Mox autem Iulius, iuvenis Romanus, per viam Romanam iter ad urbem tenebat. Subito a sinistra, magnum et serenum, Romulum prope viam videbat. Vehementer timuit: capilli in capite horruerunt. Sed Romulus verbis benignis, «o Iuli», inquit, «nulla est causa timoris. Nunc Quirites numen meum adorabunt et Romulum Quirinum vocabunt. Templa et aras aedificabunt, et ad aras dona apportabunt. Semper artem belli et arma curabunt, et corpora in armis diligenter exercebunt. Ita Quirinus Populum Romanum servabit». Itaque Iulius Romuli dicta populo narravit, et Quirites templum rotundum aedificaverunt. In templo rotundo Quirini numen adorabant.

Vocabulario nuevo

XVII: Horatius puer

Fabulam de Horatio, poeta praeclaro, nunc vobis narrabo. Apulia regio est Italiae. Multas silvas, multos et amoenos campos habet. In pratis herbosis multi greges, multa equorum boumque armenta errant. Hic olim Horatius habitabat, parvulus adhuc et matri patrique carus. Forte servos, forte patrem matremque fefellit, et solus per prata amoena errabat. Grati puero erant flores et herba et rura divina. Mox autem puer, ludo et erroribus fessus, in valle herbosa iacuit et animum somno profundo laxavit. Interea parentes solliciti puerum diligenter quaerebant. Et parentes et servi vehementer timebant. «Lupi saevi», inquiunt, «et ursi silvas incolunt. Lupus fortasse puerum etiam nunc crudeliter necat». Itaque diu et diligenter puerum quaerebant.

Vocabulario nuevo

XVIII

Tandem in caelo columbas albas videbant. Columbae per caelum undique volabant et folia ad locum herbosum portabant. Parentes ad locum contenderunt et ecce! infans in herba placidus impavidusque dormitabat; columbae in terra, in arboribus passim sedebant; columbae per caelum volabant, et parvuli corpus foliis tegebant. Nec lupi nec ursi infantem necaverant, quia Musae poetam etiam infantem semper conservant.

Post multos annos Horatius, iam adulescens, Romam, magnam urbem, incolebat. Sed divina rura et vitam rusticam semper laudabat. Musae per multa pericula poetam conservaverunt. Horatii carmina per totum orbem terrarum etiam nunc nota et praeclara sunt. Vos quoque Horatii carmina mox legetis et in memoriae tabulis scribetis.

Vocabulario nuevo

XIX: Bacchus et piratae

Inter deos Romanos agricolae non solum Cererem sed Bacchum quoque adorabant et in summo honore habebant. Bacchus enim vinum hominibus dedit et multas artes docuit. Ad Bacchi aras agricolae dona multa, et in primis uvas vinumque iucundum, ferebant, et aras floribus laetis pampinisque ornabant. Deus igitur vites italicas curabat, et a periculo defendebat. Formosus erat Deus, et, quod vites amabat, capillos suos pampinis saepe ornabat. Nec Italos Graecosque solum docebat, sed ad longinquas terras navigabat, aliisque gentibus vinum dabat, artesque rusticas docebat.

Vocabulario nuevo

XX

Deus, ubi trans mare Aegaeum quondam navigabat, ad insulam parvam navem gubernavit, et erroribus longis fessus, se in ora maritima prostravit et somno placido corpus animumque recreabat. Mox autem piratae quoque, mali homines, navem ad insulam impulerunt. Ubi iuvenem formosum in ora viderunt, tum vero magno gaudio, «Ecce!» inquiunt, «non sine praeda ad patriam nostram navigabimus. Hominem raptabimus et in navem furtim imponemus, tum cito cum captivo ad Africam navem impellemus. Africae incolae servos desiderant, et pecuniam multam nobis dabunt, si nos iuvenem tam pulchrum tradiderimus». Tum piratae, mali ignavique homines, deum raptaverunt et in navem imposuerunt; nec tamen iuvenem fessum e somno excitaverunt.

Vocabulario nuevo

XXI

Ubi autem Bacchus e somno se excitavit, et undas caeruleas undique vidit, tum nec iratus nec perterritus, «Non ego», inquit, «stultos ignavosque timeo; mox tamen piratae numen meum videbunt et vehementer timebunt». Tum e media nave vitis florebat et in altum ascendebat. E vite rami, e ramis pampini florebant, et de summis ramis uvae purpureae pendebant. Non iam candida erant vela, sed luce purpurea fulgebant.

Ubi nautae vitem miram in media nave viderunt, tum magno timore Deum spectaverunt; capilli in capitibus horruerunt. Subito ex undis tigres leonesque saevi in navem ascenderunt et in nautas perterritos cucurrerunt. Piratae, terroris pleni, e nave in mare se prostraverunt. Deinde Iuppiter propter misericordiam homines in delphinas convertit. Interea Neptunus vela purpurea ventis secundis implevit, et solus sub vitium umbra Bacchus ad terras longinquas navigavit.

Vocabulario nuevo

XXII: Horatius Cocles

Romani alterum Horatium memoria tenebant et in summo honore habebant. Post Romulum sex reges deinceps in urbe regnabant. Sed Tarquinius, ultimus regum, superbus et crudelis erat. Nec iura bona populo dabat, nec civitatem bene gubernabat. Itaque Romani Tarquinium et Sextum, Tarquinii filium, crudelem ferocemque adulescentem, ex urbe expulerunt. «Non iam», inquiunt, «Romanis reges erunt. Cives Romani, non reges, urbem civitatemque regent».

Interea Tarquinius ad Porsennam, omnis Etruriae regem, contendit, et omnia narravit. Porsenna, «o amice», inquit, «non ferendae sunt iniuriae tuae, non ferendae sunt filii tui iniuriae. Multi equites, multi pedites mihi sunt. Equites peditesque meos omnes convocabo, et cum multis militibus te tuumque filium ad urbem sceleratam ducemus. Iterum in urbe regnabis». Itaque per totam Etruriam, per clivos et agros nuntii contenderunt, et ex omnibus vicis Etruscos ad arma convocaverunt. Splendida erant arma Etruscorum; cristae rubrae in galeis horrebant; scuta luce corusca fulgebant. Porsenna cum militibus Romam contendit. Per omnes vicos agricolae vehementer timebant. Etrusci frumentum casasque incenderunt, arbores exciderunt, mulieres liberosque necaverunt, multam praedam raptaverunt.

Vocabulario nuevo

XXIII

Interea Porsennae facta Romanos non fefellerunt. Virgines vestales prope ignem sacrum deos orabant; matronae cum liberis suis dona ad templa ferebant; senes victimas in aris mactabant; iuvenes in Campo Martio se ad arma proeliumque parabant, et moenia multo labore firmabant; vigiles in moenibus stabant et campos clivosque spectabant. Subito vigiles corusca Etruscorum arma procul viderunt. Mox inter hostes Porsennam, et Porsennae a dextra Sextum, viderunt. Deinde cives odii et terroris pleni magna voce clamaverunt et animos ad proelium firmaverunt. Sed consules timebant, quod pauci erant Romani, multi et validi hostes.

Vocabulario nuevo

XXIV

Hostes ante urbis muros castra posuerunt. Castra vallo et fossa firmaverunt. Tum e castris excesserunt et moenia Romana oppugnaverunt. Fortiter et ferociter pugnabant Romani, sed Etrusci validi Romanos paene vicerunt. Iam e parte urbis Romanos fugaverant; iam omnia trans flumen vicerant. Terroris pleni consules, «Ecce!» inquiunt, «Prope pontem sunt! Si pontem tenebunt, totam urbem vincent». Tum Horatius, vir fortis, «O consules», inquit, «in extremo ponte angustus est locus; multi sunt hostes, sed pauci solum ibi intrabunt. Vos pontem cito excidetis, ego cum duobus amicis contra hostes in angusto loco pugnabo. Ita omnes pro aris templisque Romanis, pro uxoribus liberisque, pro sacris virginibus pugnabimus. Ita urbem Romam conservabimus. Quis mecum in extremo ponte stabit et contra Etruscos pugnabit?». Tum Lartius, «Ego», inquit, «a dextra stabo, et pontem tecum conservabo»; et magna voce Herminius, «Ego», inquit, «a sinistra stabo et pontem tecum conservabo».

Vocabulario nuevo

XXV

Tres igitur Romani in angusto loco steterunt. Nec Etrusci pugnam detrectaverunt. Tres principes contra Romanos procedunt. Superbi et splendidi sunt principes; gladiis coruscis in Horatium et comites procedunt. Horatius autem in hostem fulminis modo ruit, et princeps Etruscus magno fragore ad terram cecidit. Lartius quoque et Herminius hostes validis hastis vulneraverunt et humi prostraverunt. Iterum Etrusci milites fortes ferocesque in Romanos miserunt; iterum Romani Etruscos necaverunt. Diu et acriter pugnabant. Iam multa hostium corpora humi iacebant. Etrusci timebant, et Sextum, Tarquinii filium, incitaverunt. Sed Sextus quoque Horatium timebat et pugnam detrectavit, nec in Romanos, tam diros hostes, processit.

Vocabulario nuevo

XXVI

Cives Romani interea pontem summis viribus excidunt. Mox pontem in flumen prosternent. Tum Lartius et Herminius hastas in hostem iaciunt, et summis viribus per pontem in tutum locum ruunt. Horatius autem adhuc in extremo ponte stat, et solus in Etruscos ferociter pugnat. Romani autem, iam terroris pleni, «O Horati, retro», exclamant, «retro: nunc tuta est via; mox nullus pons trans flumen erit, et hostes te vincent et necabunt». Sed magno fragore pons in flumen cecidit, et inter undas spumosas omnia ad pontum natabant.

Vocabulario nuevo

XXVII

Horatius iam in hostibus solus manebat. Sed adhuc impavidus in fluminis ripa stabat, et Tiberim oravit: «O Tiberine pater, te omnes Romani adoramus; te patrem vocamus; tu hodie Romani militis vitam conservabis, et undis tuis tutum portabis». Dixit, et in spumosas Tiberis undas desiluit. Multis vulneribus et onere armorum fessus, vix in undis spumosis natavit, sed Tiberinus pater tam fortem Romanum ad alteram ripam tulit et tutum ad cives sollicitos portavit. Magna fuit ira Etruscorum, magnum gaudium Romanorum. Nomen igitur Horatii inter Romanos et per totum orbem terrarum semper erat notum et praeclarum, quod pro patria fortiter pugnaverat. Et omnes Romani Tiberim flumen semper adorabant, et ad fluminis ripas dona libenter ferebant, quia omnium Romanorum est pater, et urbem Romam fortemque Romanum e ferocibus Etruscis conservavit. Amatisne Graecas Romanasque fabulas? Si fabulae vos delectant, vos verba mea in tabulis scribite, et magistro vestro recitate. Ita fabulas praeclaras semper memoria tenebitis. Post paucos annos vos, iam adulescentes, multas alias fabulas legetis.

Vocabulario nuevo

XXVIII: Iphigeneia

In Graecia fratres duo, Agamemnon et Menelaus nomine, olim habitabant. Graeci fratres Atridas vocabant, quod Atrei filii erant. Agamemnon omnium Argivorum rex erat. Menelaus Lacedaemonios regebat. Helene, uxor Menelai, praeclara et formosa regina, cum viro in regia multos annos habitabat. Sed tandem Paris, Troianorum princeps, ad hospitium Menelai venit. Perfidus et ignavus erat hospes, sed pictis vestimentis, nitidis capillis fulgebat. Diu in regia manebat, et gratus reginae animo erat hospes formosus. Tandem nocte obscura Helenam furtim raptavit et in navem imposuit. Vela candida ventis secundis dedit, et trans mare ad urbem Troiam properavit.

Vocabulario nuevo

Cuarta declinación

XXIX

Menelaus, ubi hospitis perfidiam vidit, ad fratrem contendit et omnia narravit. Agamemnon ira terribili exclamavit, «Perfidus est Paris; perfidum est totum Troianorum genus, sed perfidiae stultitiaeque poenas dabunt. Totum exercitum meum ad oram maritimam convocabo; equites peditesque in naves imponemus, et terra marique Troiam oppugnabimus. Ita urbem sceleratam excidemus et genus perfidum ad inferos mittemus. Praedam quoque multam nos domum reportabimus. Tu quoque Helenam tecum domum ad regiam tuam reduces». Agamemnon igitur totum exercitum ad portum convocavit. Multi equites, multi pedites aderant; principes quoque omnes e tota Graecia eo convenerunt. Sed venti adversi naves in portu diu retinebant. Itaque Agamemnon nuntium ad oraculum Delphicum misit, et a Deo responsum petivit. Triste et terribile responsum dedit Apollo: «Propter iram Diana naves Graecas in portu retinet, nec ventos secundos dat. Nunquam Graeci ad Asiam navigabunt nisi virginis sanguine Deae numen placaverint».

Vocabulario nuevo

XXX

Rex, ubi oraculi responsum audivit, diu secum lacrimabat. «Est mihi domi», inquit, «filia cara, Iphigeneia nomine, sedecim annorum puella. Sine dubio Diana Iphigeneiam victimam petit. Dira et crudelis est Dea; sed non sine dis immortalibus ad urbem Troiam navigabimus, et Helenam ex urbe perfida domum reportabimus». Nuntium igitur ad Clytaemnestram, uxorem suam, misit. «O Regina», inquit, «filiam nostram ad nuptias orna, et cum fidis custodibus ad portum mitte. Achilles, vir fortis et praeclarus, virginem in matrimonium ducet». Clytaemnestra, ubi regis dicta audivit, magno gaudio filiam ad nuptias paravit; gemmis pretiosis, vestimentis pictis, puellam ornavit, et tandem cum fidis custodibus ad portum misit.

Vocabulario nuevo

Quinta declinación

XXXI

Itaque magna spe Iphigeneia ad castra Graecorum venit. Simul ac regem vidit, tum cito ad patrem cucurrit, et collo caro bracchia candida dedit. Sed ubi maestum regis vultum vidit, «Cur», inquit, «mi pater, vultu maesto, capite demisso filiam tuam salutas? Nonne libenter filiam vides?». Tum Agamemnon totam rem filiae narravit. Ubi autem Iphigeneia dirum oraculi responsum audivit, tum vero gelidus tremor per omnes puellae artus cucurrit. Humi se prostravit, et patris genua manusque prehendit. Multis lacrimis veniam oravit. «Nunquamne», inquit, «chorus iuvenum domum ad maritum me ducent? Nunquamne liberos dulces videbo et parvulos bracchiis meis tenebo, sed innupta ad Manes descendam?». Sed ubi fatum fixum immotumque sensit, tum vero animum ad mortem firmavit et fortem nobilemque puellam se praebuit. «Non mortem», inquit, «sed ignaviam recuso. Libenter ad Manes descendam; morte mea Graecos milites et Graeciam patriam conservabo. Non innupta, non sine liberis dulcibus ad inferos descendam. Hades me in matrimonium ducet; milites Graeci et Graecia patria mihi pro liberis erunt. Ita et inferi et Superi me in summo honore habebunt, quia libenter pro patria e vita excessero».

Vocabulario nuevo

XXXII

Dixit, et vultu sereno ad aram processit, et vitam cum sanguine fudit. Ubi Graeci, misericordiae et amoris pleni, virginem fortem viderunt, ex omnibus militibus nemo fere lacrimas retinuit, sed omnes gemitum profundum dederunt. Graeci igitur, simul ac Dianae numen virginis sanguine placaverunt, vela candida vento secundo dederunt, et ad Asiae oram navigaverunt. Ibi multos annos Troiam vi et armis frustra oppugnabant. Tandem, Deorum Immortalium auxilio, urbem incenderunt et praedam ingentem domum reportaverunt. Helenam quoque Menelaus Spartam ad regiam reduxit.

Nonne nobilem praeclaramque virginem Iphigeneiam putatis? Iphigeneiam memoria semper tenete, nam pro patria libenter e vita excessit. Nonne alii multi pro patria e vita excesserunt? Multi et Graeci et Romani vitam pro patria libenter dediderunt.

Vocabulario nuevo

Grados del adjetivo

XXXIII: Cyrus, Croesus, Solon

Olim in Lydia regnabat rex, Croesus nomine, inter omnes gentes propter divitias notus. Lydia Asiae regio erat, Persiae finitima. Nec procul, trans mare Aegaeum, Graeci incolebant. Deos Graecos adorabat Croesus, et saepe ad oraculum Delphicum dona pretiosissima mittebat; aurum argentumque aliasque res pretiosissimas mittebat, nam omnium regum erat divitissimus. Itaque Graeci Croesum amabant, et saepe viatores ad Lydiae oram navigabant. Inter viatores forte Solon, vir sapientissimus, ad Croesi hospitium venit. Sapientior erat quam omnes patriae suae cives. Ubi divitias Croesi et omnes res pulcherrimas laudavit, tum Croesus, «O hospes», inquit, «nonne me omnium hominum beatissimum vocas? Nonne ego beatior sum quam omnes patriae tuae cives?». Sed Solon, «O Croese», respondit, «hodie sine dubio beatus es; olim tamen fortasse curae gravissimae te vexabunt. Neminem, adhuc vivum, beatum voco».

Vocabulario nuevo

XXXIV

Post paucos annos Cyrus, Persarum princeps, copias in Medorum agros duxit, et totam regionem celeriter vicit. Itaque et Mediae et Persiae, ingentis regni, rex erat. Croesus, ubi cives Cyri facta nuntiaverunt, «Si Cyrus», inquit, «adhuc adulescens, tam celeriter Medos superavit, sine dubio ego, rex maximus divitissimusque, Cyrum superabo». Copias igitur cito collegit et in finitimos agros duxit. Sed non bene rem gessit. Non diu regis exercitus hostium impetum sustinebat. Persae Croesi milites fugaverunt. In Lydiam contenderunt et omnia loca ferro et igni vastaverunt; homines necaverunt; vicos et frumentum incenderunt. Rex perterritus regiam petivit. Eo intravit Cyrus. Cyrus, vehementer iratus, «Cur, o Croese», rogavit, «sine causa bellum in agros meos intulisti? Tu igitur stultitiae tuae poenas gravissimas mihi dabis. Servi mei rogum ingentem trabibus validis aedificabunt; te in rogum imponent; tum te rogumque incendent».

Vocabulario nuevo

XXXV

Mane igitur servi rogum ingentem paraverunt et Croesum eo imposuerunt. Tum Croesus ubi calamitatem suam sensit, tristi vultu gemitum ab imo pectore dedit, et, Solonis verborum memor, «Non falsa», inquit, «Solon, vir sapiens, dixit. Ego me omnium hominum beatissimum tot annos putabam. Nunc autem nemo per omnes gentes miserior est. Superbiae stultitiaeque poenas do». Cyrus, ubi Croesi verba audivit, et vultum tristem animadvertit, misericordiae plenus, «Et ego», inquit, «homo sum. Hodie beatus sum, sed non semper fortasse res bene geram. Et ego fortasse veniam a dis immortalibus olim petam. Captivum igitur vinculis flammisque liberabo». Sed iam servi faces lucidas ad trabes porrexerant; iam flammae rogum paene cingebant. Croesus autem in summo periculo manus ad caelum deosque immortales porrexit. Apollo imbrem de caelo sereno misit, et aquam in rogum effudit. Ita Cyrus captivum liberavit, et multos annos Croesum carum amicum habebat.

Vocabulario nuevo

Voz pasiva

XXXVI: Musae et cicadae

Inter montes Graecos vallis iacebat variis floribus laeta et omnium rerum fecundissima. De montibus aquae frigidae desiliebant, et per campos virides fluebant. Multi greges, multa equorum boumque armenta in agris clivisque errabant. Vallis montibus viridibus undique cingebatur; nulli viatores eo intrabant, nec hieme, ubi montes nive candida teguntur, nec vere, ubi hirundo arguta nidum sub trabibus aedificat. Itaque incolae de rebus externis nihil sciebant, sed bene beateque vivebant, nec curis sollicitis vexabantur. Ad incolas in vallem olim de caelo descenderunt Musae. Novem sunt Musae, poetarum carminumque deae. A Musis omnes hominum gentes, sed in primis poetae, conservantur et docentur.

Vocabulario nuevo

XXXVII

Musae, simul ac in vallem descenderunt, carmina mira et divina cecinerunt. Argutae sunt Musarum voces, nec per totum orbem terrarum dulcior est sonitus quam cantus dearum; non tam suaviter aves in summis arboribus canunt, ubi vere aera cantibus mulcent.

Miro sonitu delectati sunt incolae. Diu Musae canebant; diu incolae, ceterarum rerum immemores, stupebant; nec ad cibum nec ad quietem tempus capiebant. Multos dies, multas noctes deae canebant, et mane, ubi Aurora croceum Tithoni lectum relinquit, et sero, ubi vesper stellas in caelum reducit. Ita incolae cenae prandiique immemores, mirum sonitum audiebant. Itaque propter carminum divinorum amorem indies languescebant.

Tandem Musae incolas iam tenuissimos animadverterunt, et misericordiae plenae in cicadas virides converterunt. Cicadae igitur, etiam nunc carminum divinorum memores, totum diem cantant.

Vocabulario nuevo

Demostrativos

XXXVIII: Romulus et Remus

In Foro Romano ruinae sunt templi Vestae rotundi, nec procul Virginum Vestalium domus. Hae virgines omnium Romanarum sacerrimae putabantur, quod ignem sacrum in templo rotundo curabant. Hunc ignem Aeneas, Romanorum pater, Troia diligentissime apportaverat. Omnium Virginum Vestalium notissima erat Rhea Silvia, Romuli Remique mater. Haec non Romae sed Albae Longae habitabat, nondum enim Roma aedificata erat. Aeneas, ubi ad Italiam venit, paucos annos in his regionibus habitabat, et tandem a dis immortalibus ad caelum vocatus est. Deinde Ascanius, Aeneae filius, Albam Longam, urbem parvam, aedificavit, et ibi multos annos laetus regnabat. Post Ascanii mortem, alii deinceps reges regnabant. Ex his regibus Numitor bene benigneque urbem regebat, et bona iura civibus dabat. Sed Numitori frater erat, ferox crudelisque vir, Amulius nomine. Hic comites copiasque collegit, et contra fratrem exercitum duxit. Diu et acriter pugnabant fratres, sed Numitoris milites hostium impetum non sustinebant, et fuga salutem petiverunt. Itaque Numitor e regno a fratre expulsus est.

Vocabulario nuevo

XXXIX

Amulius igitur urbem iam regebat. Sed Albae Longae puella erat, Rhea Silvia nomine, Numitoris filia. Hanc puellam timebat Amulius, quod iusti regis filia erat, et omnes cives virginem amabant. «Si huic puellae», inquit, «filius erit, omnes cives non me sed puerum iustum regem putabunt. Nemo igitur virginem in matrimonium ducet, sed ignem sacrum cum virginibus sacris per totam vitam curabit». Mars autem regis verba audivit et risit. «Non ita», inquit, «rex sceleratus fatum vitabit. Ego Rheae Silviae maritus ero; mox puellae infantes erunt, filii mei; ubi hi pueri adulescentes erunt, tum vero Amulius fatum suum sentiet». Nec falsa deus praedixit. Mox Rhea Silvia geminos, Martis filios, in gremio tenebat.

Vocabulario nuevo

XL

Amulio, ubi in regia sedebat, cives hanc rem nuntiaverunt. Tum vero rex ira et timore vehementer commotus est. Itaque servis perterritis, «Hanc feminam», inquit, «ad Tiberis ripas ducite et in undas iacite; perfida mulier perfidiae poenas dabit. Geminos quoque ad fluminis ripas apportate, sed pueros non ego necabo. Pueros in ripa relinquite; lupis fortasse cibum praebebunt». Servi igitur Rheam Silviam ad flumen duxerunt et in undas iecerunt. Sed Tiberinus pater misericordia et amore commotus est. «Mea uxor», inquit, «haec puella erit; semper inter undas meas tuta et laeta mecum habitabit». Itaque Rhea Silvia non necata sed conservata est. Post multos annos ubi fluminis undae per agros effundebantur, et frumentum vineasque prosternebant, tum Romani, «Ecce!», inquiunt, «etiam nunc iratus est Tiberinus pater, quod nos tam crudeliter Rheam Silviam, fluminis uxorem, ex urbe expulimus».

Vocabulario nuevo

XLI

Gemini interea prope fluminis ripam a servis relicti erant. Mars autem filiorum non immemor erat; lupam ad geminos misit. Lupa, ubi pueros vidit, bonam benignamque se praebuit; non enim pueros necavit, sed in tutum locum portavit; deinde lac geminis, sicut parvulis suis dabat. Postea, ubi maiores erant gemini, nec iam lupae curam desiderabant, pastores petiverunt, et inter pastores diu vitam rusticam agebant. A pastoribus Romulus Remusque vocati sunt; nihil autem de origine sua sciebant.

Vocabulario nuevo

XLII

Omnes hos annos Mars filios suos diligenter conservabat, et tandem geminis, iam adulescentibus, omnia monstravit. Tum fratres, propter matris avique iniurias irati, «Sine dubio», inquiunt, «Amulius harum rerum poenas gravissimas dabit». Pastores igitur omnesque agricolas ad arma incitaverunt, et cum exercitu rustico ad urbis portas contenderunt. Rex quoque copias contra Romulum et Remum duxit, sed rem non bene gessit. Superatus et necatus est. Tum adulescentes avum suum petiverunt, et in regnum reduxerunt. Maxime gaudebant oppidani, quod iterum Numitorem, iustum regem, Albae Longae videbant.

Postea Romulus urbem sibi aedificavit, et Romam, de suo nomine, vocavit. Romani lupam, quod Romulum tam diligenter curaverat, semper in summo honore habebant. Statuam lupae in Capitolio posuerunt.

Haec statua in Capitolio diu stabat, sed tandem fulmine deiecta est. Alia tamen postea in Capitolio posita est. Hanc vos quoque fortasse olim videbitis. Nec statuam solum sed lupam vivam videbitis, nam Romani, urbis suae originis memores, etiam nunc lupam vivam in Capitolio habent.

Vocabulario nuevo

XLIII: Mettius Curtius

Olim in Foro Romano terra discessit, et hiatus latus altusque apparuit. Cives omnes saxa plurima in hiatum deiecerunt; hiatus autem nullo modo explebatur, sed indies crescebat. Tum cives perterriti, «Sine dubio», inquiunt, «di immortales summam calamitatem Romae praedicunt». Itaque Romani e Libris Sibyllinis oraculum petiverunt. E Libris Sibyllinis sacerdotes responsum mirum civibus nuntiaverunt. «Nunquam», inquiunt, «hiatus in Foro Romano explebitur, nisi eo omnium rerum pretiosissimam Romani deiecerint». Cives igitur ad forum aurum, argentum, gemmas contulerunt, et in hiatum deiecerunt. Autem hiatus expletus est. Tum Mettius Curtius, eques Romanus, «Una res», exclamavit, «Romanis est omnibus aliis pretiosior. Nec aurum nec argentum, sed iuvenes Romanos, arma Romana, in summo honore habemus. Ego iuvenem Romanum, arma Romana, dis manibus dedico». Tum armis splendidis ornatus, equum incitavit et in hiatum desiluit. Statim hiatus expletus est, nec postea iterum terra discessit.

Vocabulario nuevo

XLIV: Regulus

Nulli per totum terrarum cives libentius quam Romani se patriae dederunt. Alteram fabulam vobis de forti Romano narrabo.

Primo Bello Punico diu Romani a Poenis superabantur, quia paucas naves, nec magnum navium usum habebant. Sed tandem Romani naves optimas aedificaverunt, et Poenos plurimis proeliis superaverunt. Itaque Regulum consulem ad Africam cum exercitu miserunt. Regulus exercitum in Africam terram exposuit. Primo res bene gessit; agros ferro et igni vastavit, et magna spe Carthaginem contendit. Interea Poeni summis viribus copias colligebant, et multa milia peditum equitumque in Romanos duxerunt. Acriter pugnabant Romani, sed non diu hostium impetum sustinebant. Perturbati et fugati sunt. Pauci salutem petiverunt, et ad oppidum amicum cucurrerunt. Maior pars exercitus aut necati aut capti sunt.

Vocabulario nuevo

XLV

Inter captivos Regulus ipse Carthaginem ductus est. Tum summo gaudio Poeni, «Nunc», inquiunt, «Romanos vicimus; Romani igitur pacem desiderabunt et bonas condiciones ferent. Te, Regule, Romam iam mittemus. Tu legati modo in Senatum intra: si verbis tuis animos civium tuorum ad pacem adduxeris, tu vinculis liberaberis, et liber in libera urbe tua habitabis. Sed si Romani non ad pacem amicitiamque adducti erunt, sed malas condiciones ferent, et Poenos odio iraque petent, tu non in urbe tua manebis, sed Carthaginem iterum venies, et vinculis mortique crudeli te trades». Regulus igitur Poenis fidem dedit, et ad patriam celerrime revertit. Sed ubi Senatum intravit, non ad pacem amicitiamque cives suos adduxit. «Nunc», inquit, «superati sunt Romani; malas condiciones ferent Poeni. Vos autem meliores fortioresque estis hostibus; si igitur bellum summis viribus geretis, et viros vos praebebitis, mox vos victores eritis et vestras condiciones hostibus feretis. Ego Carthaginem navigabo nec fidem violabo. Vos animos ad bellum firmate et hostes sub pedibus prosternite. Ego nec vincula nec mortem recuso, sed vestro amore me dignum praebebo». Deinde Regulus fidem non violavit, sed vultu sereno Roma discessit et Carthaginem revertit. Ibi vinculis mortique se tradidit.

Vocabulario nuevo

Oraciones de relativo

XLVI: Hector et Andromache

Inter Troianos qui tot annos urbem suam contra Graecos defendebant, erat Hector, omnium regis filiorum fortissimus, et Priamo patri carissimus. Hic a civibus suis maxime amabatur et in summo honore habebatur. Vehementer a Graecis timebatur, ubi ex urbis portis ad proelium ruebat, aut ignibus infestis hostium naves vastabat. Cottidie Troiani ad arma ab Hectore incitabantur; cottidie civium animi ad fortia facta firmabantur. Saepe cum Hectore a proelio victores reverterunt. Andromache, Hectoris uxor, cum viro filioloque in regia habitabat. Nulla ex omnibus Troianis mulier magis virum suum amabat, aut viri amore dignior erat. Olim Hector, ad proelium ornatus, e via in regiam venit. Andromache vultu laeto virum salutavit et ancillam vocavit, quae filiolum in sinu tenebat. Deinde Hector bracchia ad puerum porrexit. Sed puer, ubi cristam rubram vidit, quae ex patris galea horrebat, perterritus est, nec ad patrem venire audebat, sed multis lacrimis in ancillae sinu haerebat. Tum vero Hector, vir maximus, filio risit, et galeam terribilem humi deposuit, et bracchia iterum ad filium porrexit. Hic non iam perterritus est, sed risit, et patris collo bracchia parvula dedit.

Vocabulario nuevo

XLVII

Sed Andromache sollicito animo virum his verbis culpavit: «O Hector», inquit, «totam tuam vitam inter hostes et proelia agis; multi sunt hostes, qui te odio iraque petunt, multi quorum amicos ad inferos misisti. E Troianis multi iam vulnerati, multi necati sunt. Non semper tu ipse vulnera infesta vitabis. Tu igitur hodie intra moenia mane, et te tuamque urbem conserva. Non enim sine te Troiani urbem contra Graecos defendent». Cui Hector respondit: «Hi omnes, qui nunc Troiam defendunt, ad me principem spectant. Propter meam virtutem custodes in moenibus stant, milites ad proelia infesta animo forti excedere audent. Si ego proelia detrectabo, nec fortem me praebebo, non iam civium amore ero dignus. Troiani quoque omnes timidi erunt et mox ab hoste vincentur. Deinde Troia vastabitur, et vos ad terram alienam in servitutem ducemini. Non meum est proelia detrectare, sed potius pro patria cadere». Dixit, et oscula filio uxorique dedit. Parvulum ancillae tradidit, et armis ornatus in viam excessit. Andromache ex imo pectore gemitum dedit, et capite demisso domum intravit; nam curis sollicitis vexabatur, et omnium rerum maxime viri sui mortem timebat.

Vocabulario nuevo

XLVIII: Equus Troianus

Hoc modo Troia tandem capta est. Graeci verbis falsis Troianos deceperunt. «O Troiani», inquiunt, «in hac terra indies languescimus. Bello vulneribusque fessi patriam caram liberosque dulces desideramus. Non hic in aliena terra, sed domi inter amicos vitam reliquam agere constituimus. Iam satis diu bella gessimus; tempus est hinc, deorum immortalium auxilio, discedere. Primum autem Minervae numen dono placabimus. Tum illa nos ventis secundis domum reducet». Deinde Graeci magno labore equum ingentem aedificaverunt, cuius latera trabibus validis texerunt. Nocte obscura alii deinceps in cava eius latera furtim ascenderunt, alii ad naves properaverunt et vela candida ventis dederunt. Mane decepti sunt Troiani. «Ecce!», inquiunt, «donum illud quo Graeci Minervae numen placare constituerunt. Domum reverterunt hostes. Nos intra moenia monstrum illud ducemus; tum nos quoque dea numine secundo servabit».

Cives igitur monstrum infestum in urbem traxerunt. Iuvenum chorus per vias id duxerunt; pueri puellaeque innuptae circum equum saltare et canere gaudebant et floribus eum ornare. «Nunc liberi», inquiunt, «in libera urbe habitamus; non iam hostes nos noctes diesque vexant».

Vocabulario nuevo

XLIX

Sed ubi nox umbris profundis terras tegebat, Graeci, qui in equo sunt celati, e cavis lateribus furtim desiliebant, et facem lucidam comitibus monstraverunt. Illi simul ac trans pontum facem viderunt, naves rursus ad oram impulerunt. Nulli per moenia custodes, nulli in portis vigiles urbem defendebant. Per totam urbem cives animos fessos somno profundo laxabant. Fluminis modo Graeci victores in urbem miseram ruerunt. Omnia ferro et igni vastata sunt. Templa domusque humi prostrata, iuvenes necati sunt; mulieres ad terram alienam in servitutem ductae.

Vocabulario nuevo

L: Orpheus et Eurydice

Per omnes gentes praeclarum est Orphei nomen, qui omnium poetarum suavissime canebat. Et voce arguta et lyra canebat, quo sonitu omnia per terras animalia delectabantur. Ille lupos ursosque saevosque leones dulci cantu mulcebat; dulcissimum erat eis cantum divinum audire. Propter carminum amorem flumina inter ripas immota stabant, nec iam aquae frigidae ad pontum fluebant. Aves, quae in summis arboribus nidos aedificabant, laboris immemores circum Orpheum volabant. Omnia florum genera sub pedibus eius florebant. Uxor erat ei Eurydice nomine, quam maxime amabat. Cum ea in pratis nitidis ludere gaudebat. Prope Thraciae oram poeta uxorque eius bene beateque vivebant. Mox tamen Eurydice, misera puella, morbo tristi languescebat, et ad inferos adhuc iuvenis descendit. Diu Orpheus per totam oram solus cum lyra mane seroque errabat, et aera cantibus tristibus implebat; non iam agris fecundis, non iam laetis iuvenum choris gaudebat.

Vocabulario nuevo

LI

Orpheus tandem ad Manes descendere constituit, et saevum Plutonis animum cantu dulci mulcere. «Fortasse», inquit, «Pluto Persephoneque regina voce lyraque mea mulcebuntur, et veniam mihi dabunt; fortasse Eurydicen ad virum eius remittent». Itaque ad Manes, in regionem tenebrosam descendit, unde nemo ad lucem caelumque unquam ascenderat. Ibi circum poetam volaverunt tenues umbrae eorum qui superos reliquerant. Multae erant umbrae. Matres senesque, pueri puellaeque innuptae, quos vulnera infesta morbusque tristis ad inferos miserant, ad poetam properaverunt, et carmine miro delectati sunt. Orpheus per viam tenebrosam ad regiam venit, ubi Hades cum regina in lecto sedebat; tum vero voce arguta lyraque cecinit, et ad genua reginae se prostravit, et multis lacrimis veniam oravit. Illa lacrimis eius cantuque commota est, et, «Una condicione», inquit, «tibi uxorique tuae hoc donum dabo. Tu ad superos statim propera; illa post te ad lucem ascendet. Si autem tu oculos ad comitem retro reverteris, iterum Eurydice per viam tenebrosam descendet; iterum circum uxorem tuam tenebrae fundentur».

Vocabulario nuevo

LII

Iam Orpheus magna spe ad superos ascendebat; iam Eurydice post virum ad lucem properabat, iam ad extremas tenebras veniebat. Orpheus, verborum reginae immemor, oculos retro ad puellam revertit. Tum vero ex imis inferis fragor ingens auditus est. Eurydice, «O Orpheu», inquit, «iterum fata crudelia retro me vocant; per artus oculosque meos somnus profundus funditur. Vale, carissime vir! Iterum in noctem tenebrosam feror». Dixit, et iam tenuis umbra e manibus viri in tenebras fugit.

Haec et alia multa Iulia e benigno ludi magistro audiebat. Postea, iam adulescens, ad longinquas terras navigavit et ipsa res multas mirasque vidit. Vos quoque fortasse ad Italiam Graeciamque olim ipsi navigabitis, et illa loca oculis vestris videbitis, ubi poetae habitabant, de quibus haec omnia narraverunt.

Vocabulario nuevo

Fuente del texto

Julia – A Latin Reading Book, de Maud Reed, es una obra en dominio público. Puedes descargarla en pdf desde aquí. El documento lo descargué originariamente de esta página de VivariumNovum.it, pero existen igualmente muchas ediciones en Archive.org, etc.